Arabuluculuk, çeşitli hukuki uyuşmazlıkların tarafları arasında gönüllü olarak yapılan müzakereler yoluyla çözümlenmesini sağlayan alternatif bir uyuşmazlık çözüm yöntemidir. Arabuluculuk, mahkeme süreci dışında, tarafların anlaşarak ve uzlaşarak sorunlarını çözmelerini amaçlar. Türkiye'de değişik alanlarda (iş, ticari, tüketici ve sigorta hukuku gibi) arabuluculuk uygulamaları bulunmaktadır.
İş hukuku bağlamında arabuluculuk, işçi ve işveren arasındaki hukuki uyuşmazlıkların çözümünde kullanılır. İşçi işe iade, tazminat, iş sözleşmesinin feshi gibi konuları kapsayan uyuşmazlıklarda arabuluculuk süreci işletilebilir. İş arabuluculuğu, İş Mahkemeleri Kanunu'na göre düzenlenmiş olup, tarafların işbirliği yapması ve anlaşma sağlaması esasına dayanır.
Ticari hukuk alanında arabuluculuk, ticari sözleşmelerden kaynaklanan ihtilafların çözümünde etkili bir yöntem olarak kullanılır. Ticari arabuluculuk, ticari ilişkilerde taraflar arasında hızlı ve maliyet etkin çözümler sağlamayı amaçlar. Türkiye'de, Ticaret Kanunu'nda belirtilen ticari uyuşmazlıkların arabuluculuk yoluyla çözülmesi teşvik edilmektedir.
Tüketici hukuku çerçevesinde arabuluculuk, tüketici ile sağlayıcı (satıcı veya hizmet sağlayıcı) arasındaki anlaşmazlıkların çözümünde kullanılır. Tüketici arabuluculuğu, Tüketici Hakem Heyetleri ile birlikte tüketici haklarının korunması amacı taşır. Bu süreçte arabulucular, tüketicilerin haklarını koruyarak ve tarafları uzlaştırarak çözüm sağlamaya çalışırlar.
Sigorta hukuku bağlamında arabuluculuk, sigorta poliçelerinden kaynaklanan uyuşmazlıkların çözümünde kullanılır. Sigorta arabuluculuğu, sigorta şirketi ve sigortalı arasındaki ihtilafların hızlı ve adil şekilde çözülmesini sağlar. Taraflar, arabuluculuk süreciyle maddi ve manevi zararları minimize edebilir ve uzlaşarak anlaşma yoluna gidebilirler.
Türkiye'de arabuluculuk, 6325 sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu ile düzenlenmiştir. Kanun, arabuluculuğun tanımını yapar, arabuluculuk sürecini yönetir ve arabuluculuk faaliyetlerini yürüten kurumları belirler. Arabuluculuk süreci genellikle şu aşamalardan oluşur: başvuru, arabulucu atanması, toplantılar ve anlaşma sağlanması.
